Stres Nedir, Stres Yönetimi Nasıl Yapılır?

Çoğu kişi günlük yaşamın kargaşasında stresle karşı karşıya gelir. Herkesin başına gelen doğal bir tepki olarak bilinen stres yaşamın bir parçasıdır. Yoğun ve sıkıntılı bir günün sonunda çarpıntı, nefes darlığı, boynunuzda ağrı ve uykusuzluk gibi şikayetlerle karşılaşıyorsanız stresli bir gün geçiriyorsunuz demektir. Bu şikayetlerden farklı olarak zihin karışıklığı, unutkanlık, kararsızlık gibi belirtiler de gün boyu stresle iç içe yaşadığınızın belirtileri arasında yer alır.

Stres, her ne kadar olumsuz yönleriyle hayatımızda bulunsa da tetikte kalmamızı ve olaylara motive olmamızı da sağlayan faktörlerdendir. Stres yaşadığınızda vücudunuz fiziksel ve zihinsel tepkiler verir. Bu tepkiler sayesinde vücudunuz yeni duruma uyum sağlayabilir. Peki, vücudunuzun hem fiziksel hem de zihinsel tepkiler vermesini sağlayan stres nedir ve stres yönetimi nasıl yapılır?

Stres Nedir, Stresle Nasıl Başa Çıkılır?

Pek çok kişi stres içinde yaşadığını söyler ancak kullandığı stres kelimesini tanımlayamaz. Stres, zor bir durumun neden olduğu endişe durumu veya zihinsel gerginlik durumu olarak tanımlanabilir.¹ İnsan hayatındaki zorlukları ve tehditleri ele almaya yönelten doğal bir insan tepkisi olarak da tanımlanabilen stres hem zihni hem de bedeni etkiler. Birçok uzmana göre gündelik olarak biraz stres günlük aktiviteleri gerçekleştirmek için iyi olabilir. Ancak stresin fazlası fiziksel ve zihinsel sağlık sorunlarına yol açabilir. Stresle nasıl başa çıkacağınızı bildiğiniz takdirde stresin vücudunuzda neden olacağı zararlardan kaçınabilirsiniz.

Kendinizi duygusal ve gergin hissetmeniz veya uyumakta ve yemek yemekte güçlük çekmeniz strese verdiğiniz normal tepkiler arasındadır. Peki, stresle nasıl başa çıkabilirsiniz?²

• Öncelikle sosyal medyadakiler de dahil olmak üzere haberleri izlemeye ve okumaya kısa bir süre ara verin. Günlük olaylar hakkında bilgi almak güzeldir ancak sürekli travmatik olayları duymak sizi yıpratabilir. Haberleri günde bir kez okuyun ve bir süre telefon, televizyon ve bilgisayar ekranlarından kopmaya çalışın. Stresli bir yaşam tarzınız varsa genel yaşam tarzınızı değerlendirmeniz önemlidir. Yaşam tarzınızda stres oluşturan faktörleri azaltmak için çeşitli faaliyetlerde bulunabilirsiniz.³
• Yeterince ve kaliteli uyuyun
• Dengeli bir beslenme planı uygulayın
• Düzenli olarak spor yapın
• Stresin bunaltıcı etkisinden kurtulmak için gün içinde kısa molalar verin
• Farklı eğlenceli aktivitelere katılın
• Kafein ve alkol tüketiminden kaçının
• Yoga ve meditasyon gibi gevşeme egzersizleri yapın

Stres Tipleri Nelerdir?

Psikoloji literatüründe stresi ve stresten etkilenen kişileri daha rahat anlamak için stres üç farklı tipte sınıflandırılır. ⁴

Akut Stres:

Akut stres en yaygın stres tipleri arasında yer alır. Akut stres herkesin karşılaştığı günlük talep ve baskılar nedeniyle oluşur. Vücudun yeni veya beklenen bir zorluğa ya da beklenmedik bir olaya verdiği tepkidir. Stres sözcüğü olumsuz bir anlam ifade etse de akut stres insan hayatında heyecan ve neşe uyandıran bir durum olarak ortaya çıkabilir. Lunaparkta bindiğiniz dönme dolap heyecanı akut strese örnektir.

Epizodik Stres:

Bir kişinin sık sık akut stres yaşaması durumu epizodik stres olarak adlandırılır. Epizodik akut stres bireye her zaman baskı altında olduğunu veya her şeyin her zaman ters gittiğini hissettirir. Bu durum kişileri hem fiziksel hem de zihinsel olarak yorabilir. Epizodik stres çok fazla sorumluluk yüklenen kişilerde sıklıkla görülür. Bu stres türü kişilerin başkalarına karşı olan davranış şekillerini etkileyebilir. Bu kişiler üzerlerinde oluşan talep ve baskı nedeniyle sürekli telaş halindedirler. Çevrelerindeki kişilere karşı kaba, sinirli ve saldırgan bir tutum takınırlar.

Kronik Stres:

Kronik stres uzun süreli duygusal baskılar nedeniyle ortaya çıkan stres tipidir. Örneğin, mutsuz bir aile veya maddi sorunlar kronik stres nedenidir. Kronik strese sahip olan kişiler için sorunlar hiç bitmez gibi görünür. Bu tür stres şiddetli baskı ve gereksinimlerin sonucunda ortaya çıkar. Sorunların çözümünde umut olmadığını düşünen kişi sorunlarını çözmekten vazgeçer. Uzmanlar bazı kronik stres tiplerinin çocukluk çağından geldiğini ve özümsenerek zihinde sonsuza kadar kalan travmatik deneyimlerden kaynaklandığını belirtir.

Kronik stresin en kötü yönü ise kişilerin buna alışmasıdır. Kişiler, sahip oldukları kronik stresi tamamen unuturlar. Bu tür stres tipi tedavi edilmediğinde yüksek tansiyon, sindirim sistemi rahatsızlıkları ve koroner kalp hastalıklarının yanı sıra cinsel sorunlara da neden olabilir. ⁵

Stres Belirtileri Nelerdir?

Stres kişilerin duygularını, vücutlarını ve davranış şekilleri ve tutumlarını birçok farklı şekilde etkileyebilir. Kişiler kimi zamanlarda stresli olduklarını kısa süre içinde anlayabilirler. Ancak diğer zamanlarda stresin belirtilerini fark etmeden hayatlarını sürdürmeye devam ederler. ⁶

Stresli kişilerde vücudun otonom sinir sistemi, kalp atış hızını, nefesi, görüş değişikliklerini ve daha fazlasını kontrol eder. Kişilerdeki yerleşik stres tepkisi “savaş ya da kaç tepkisi”, vücudun stresli durumlarla yüzleşmesine yardımcı olur. Kişiler uzun süreli stres yaşadıklarında, stres tepkisinin sürekli aktivasyonu vücutta aşınmaya ve yıpranmaya neden olur. Böylece kişinin vücudunda fiziksel ve psikolojik belirtilerin yanı sıra davranışsal belirtiler de ortaya çıkar. ⁷

Fiziksel Belirtiler Nelerdir?

Stresin fiziksel belirtileri şunları içerir:

• Ağrı ve sızılar,
• Göğüs ağrısı ve kişinin duyacağı kalbinin hızla çarptığı hissi,
• Yorgunluk veya uykusuzluk,
• Baş ağrısı, baş dönmesi veya titreme
• Yüksek tansiyon,
• Kas gerginliği veya çene kenetlenmesi,
• Mide veya sindirim sorunları,
• Cinsel sorunlar,
• Zayıf bağışıklık sistemi

Psikolojik Belirtiler Nelerdir?

Stres nedeniyle ortaya çıkan birtakım psikolojik belirtiler bulunur. Stresin neden olduğu psikolojik belirtiler şunlardır:

• Anksiyete veya sinirlilik,
• Depresyon,
• Panik ataklar,
• Üzüntü

Stresin fiziksel ve psikolojik belirtilerinin yanı sıra davranış üzerinde de belirtileri bulunur. Bu belirtiler şunlardır:

• Çok fazla ya da çok sık alkol almak,
• Kumar,
• Aşırı yeme veya yemek bozukluğunun gelişmesi,
• Sık sık alışveriş yapmak veya internette gezinmek,
• Sigara kullanımının artması,
• Uyuşturucu kullanmak

Stresin Nedenleri Nelerdir?

Birçok uzman stresin normal olduğunu ve bir dereceye kadar yaşam için gerekli olduğunu belirtir. Stres her bireyin yaşadığı bir durum olsa da stresin nedenleri kişiden kişiye değişebilir. Örneğin, bir kişi trafik sıkıştığında sinirlenip bunalırken bir diğeri müziği açıp trafik sıkışıklığı sırasında sakin bir şekilde müzik dinleyebilir. Bir arkadaşla yaşanan tartışma kişinin bütün gününü kabusa çevirirken bir başka kişi böyle bir tartışmayı umursamayabilir. Kişiyi strese sokan şey fazlasıyla farkında olduğu bir şey olabilir. Bu nedenle stresin nedenleri kişiden kişiye değişebilir. Ancak en sık rastlanan stres nedenleri şunlardır: ⁸

Maddi Sorunlar:

Birçok uzmana göre maddi sorunlar stresin en önemli nedenleri arasında yer alır. Maddi sorunlar bir başka deyimle para önemli bir stres kaynağıdır ve stres yaşayanların yaklaşık yüzde 77’si maddi sorunlar hakkında büyük endişe duyar. Maddi sorunlar nedeniyle ortaya çıkan stres belirtileri şunları içerebilir:

• Kişinin sevdikleriyle para konusunda tartışması,
• Kişinin gelen faturaları kontrol etmekten veya telefon açmaktan korkması,
• Kişinin gerekli olmayan şeylere para harcadığında kendini suçlu hissetmesi,
• Kişinin para konusunda endişelenmesi ve endişeli hissetmesi

İş:

Uzmanlara göre insanlar artık 20 yıl öncesine göre işte daha fazla zaman harcıyor ve yaklaşık yüzde 13’ü ikinci bir işte çalışıyor. Çalışan birçok kişi işlerinin stresli olduğunu ve işleri nedeniyle kendilerini sık sık tükenmiş hissettiklerini belirtiyor. İşinizi yaşamınızda her şeyin önüne koyduğunuzda kişisel ilişkilerinizi, zihinsel ve fiziksel sağlığınız da dahil olmak üzere hayatınızı birçok yönünü etkileyebilir ve stres içinde yaşayabilirsiniz. İşinizle ilgili olarak stres altında yaşıyorsanız bunun belirtileri hem fiziksel hem de psikolojik olabilir.

Kişisel İlişkiler

Herkesin hayatında kişiyi strese sokan birisi vardır. Bu kişi bir aile üyesi, bir arkadaş veya iş arkadaşı olabilir. Toksik insanlar olarak nitelendirilen bu kişiler hayatın her anında pusudadır ve bu ilişkiler nedeniyle yaşanan stres fiziksel ve zihinsel sağlığı etkiler. Özellikle duygusal ilişkilerde birçok stres nedeni bulunur. Bu nedenle çiftler sürekli baskı altında bulunduğundan ilişki başarısızlık riskiyle karşı karşıya kalabilir.

Ebeveynlik

Birçok kişi inanmak istemez belki ancak ebeveynlik nedeniyle strese giren kişilerin sayısı fazladır. Ebeveynler genellikle iş, ev işleri ve çocuk yetiştirmeyi içeren yoğun bir yaşam tarzıyla iç içedir. Bu yaşam tarzı ebeveynlerin strese girmesiyle sonuçlanır. Ebeveynlerin stres altında olması, çocuklarıyla etkileşimlerinde sert, olumsuz ve otoriter olmasına neden olabilir. Ayrıca, ebeveynlerin stres altında olması ebeveyn-çocuk ilişkisinin kalitesini düşürür.

Günlük Yaşam

Günlük yaşam ve yaşamın getirdiği meşguliyet stresin nedenleri arasında yer alır. Geç kalmak, anahtarı evde unutmak ve evden çıkarken önemli bir eşyayı yanınıza almayı unutmanız bile stres yaratmaya dahildir. Bunlar ufak tefek aksaklıklar olsa da sıklaştıklarında hem fiziksel hem de psikolojik sağlığı etkileyen stres kaynağı haline gelir.

Kişilerin yoğun meşguliyeti stres giderek daha yaygın hale getirir. Günümüzde insanlar önceki dönemlerden daha meşgul olduklarından yaşamları daha stresli geçer.

Stres Yönetimi Nedir?

Stres yönetimi, en basit tanımıyla stresi yönetmek ve stresle başa çıkmak amacıyla çeşitli bilişsel ve davranışsal teknikleri edinme ve uygulama sürecidir. Stres yönetimi, stres deneyiminin kendi başına bir stres etkenine doğrudan bir tepki olmadığı önermesine dayanır; stres deneyimi, her ikisi de stres yönetimi teknikleriyle değiştirilebilen, kişinin başa çıkma yetenekleri ve kaynakları tarafından aracılık edilir. ⁹

Kişi hayatındaki stresli olayları ve strese nasıl tepki verdiğini el almak için olumlu bir plan yapmak için güçlü yönlerini ve becerilerini kullanabilir. Kişinin stresi ister içsel ister dışsal olsun kullanabileceği gevşeme teknikleri stresi yönetmesine ve başa çıkmasına yardımcı olabilir. Stresi yönetmek için birçok farklı teknik vardır ancak bu teknikler arasından kendisi için işe yarayanları bulması önemlidir.

Stres Yönetimi Nasıl Olmalıdır?

Stres insan olmanın bir parçasıdır. Stres işlerinizi yoluna koymak için sizi motive edebilir. Ciddi bir hastalıktan, iş kaybından, ailede bir ölümden veya acı verici bir yaşam olayından kaynaklanan yüksek stres bile yaşamın doğal bir parçası olabilir.

Kişi kendini üzgün veya endişeli hissedebilir. Bu hisler bir süre için normaldir. Kişi birkaç haftadan daha uzun süre kendisini kötü veya endişeli hissederse veya bu durum ev veya iş hayatını etkilemeye başlarsa mutlaka bir uzmana görünmelidir. Terapi, ilaç tedavisi veya diğer stratejiler stresi yönetmeye yardımcı olabilir. Stres kişinin yaşamında yoğunlaşmadan stresi yönetmesine yardımcı olacak bazı ipuçları bulunur . Bu ipuçları, kişiyi stresten uzak tutmasını sağlayabilir:¹⁰

• Olumlu bir tutum sergilemek.
• Kontrol edemediği olaylar olduğunu kabul etmek.
• Agresif olmak yerine iddialı olmak. Kızgın, savunmacı veya pasif olmak yerine duygularını, düşüncelerini veya inançlarını öne sürmek.
• Zamanını daha etkili bir şekilde yönetmeyi öğrenmek.
• Sınırlarını uygun şekilde belirlemek ve hayatında aşırı stres yaratacak taleplere hayır demek.
• Stresi azaltmak için alkole, uyuşturucuya veya zorlayıcı davranışlara güvenmemek.
• Yeni hobiler edinmek ve günlük yaşam içinde ilgi alanlarına zaman ayırmak
• Sosyal destek almak. Sevdikleriyle yeterince zaman geçirmek.

Bunlar dışında kişiler stresi yönetmek için farklı yöntemlerden de yararlanabilir. ¹¹

Spor Yapmak:

Başlangıç olarak fiziksel aktivite uykusuz kalmanızı önleyebilir. Daha iyi uyku daha iyi stres yönetimi demektir. Uzmanlar henüz nedenini tam olarak bilmeseler de daha fazla egzersiz yapan kişilerin beyin ve vücutlarının yenilenmesine yardımcı olan daha iyi derin “yavaş dalga” uykusu alma eğiliminde olduklarını ortaya çıkarmışlardır. Sadece yatma saatine yakın egzersiz yapmamaya özen göstermek gerekir.

Sağlıklı Beslenme:

Sağlıklı yiyecekler tüketmek kişinin bel çevresinden ruh sağlığına kadar uzanır. Sağlıklı bir beslenme planı stresin etkilerini azaltabilir, bağışıklık sistemini güçlendirebilir, ruh sağlığını düzene sokabilir ve kan basıncını düzene sokabilir.

Fazla miktarda yağ ve şeker tüketimi stresi yükseltebilir. Stres altındayken abur cubur daha çekici görünebilir.

Uyumak:

Stresin en önemli yan etkilerinden biri de uykuya dalmakta zorlanmaktır. Uykusuzluk stres düzeyini yükseltir. Bu nedenle düzenli olarak uyumak gerekir.

Stresin Neden Olabileceği Rahatsızlıklar Nelerdir?

Birçok kişi stresi göz ardı eder ve her şey yolundaymış gibi davranır. Fakat fazla stres kişiyi bunaltmaya başlar ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Strese bağlı olarak ortaya çıkan sağlık sorunları şunlardır: ¹²

• Kalp Hastalıkları
• İrritabl bağırsak sendromu
• Gerilim tipi baş ağrıları
• Yüksek kan şekeri
• Alzheimer hastalığı
• Obezite
• Nezle ve soğuk algınlığı
• Depresyon
• Uyku bozukluğu
• Boyun ve omuz ağrısı

Gergin Anlarda Kontrolü Elinde Tut!

Stresli günler insanoğlunun yaşı kaç olursa olsun herkesi olumsuz yönde etkiler. Birçok kişi girdiği stres nedeniyle kendisini rahatsız hissedebilir. Pharmaton^® RLX Tablet Magnezyum, Rodiola Ekstresi ve Yeşil Çay Ekstresi İçeren Takviye Edici Gıda, 3'lü etki formülü ile gergin anlarda kontrolü elinizde tutmanıza yardımcı olur^13,14. 3’lü etki formülüyle üretilen takviye edici bir gıda olan Pharmaton RLX sayesinde gün sonunda kendinizi daha az yorgun hissedersiniz. Normal enerji oluşum metabolizmasına katkıda bulunan bu ürünün içeriğinde bulunan Magnezyum & Vit B12 & Vit B6 yorgunluğunuzun ve bitkinliğininiz azalmasına katkıda bulunur^15,16. Böylece, stres seviyenizi azaltmaya ve odaklanmaya yardımcı olabilir. İçeriğinde bulunan Vit B9 yorgunluk ve bitkinliğin azalmasına katkı sağlar¹⁷. Gün boyu daha kontrollü ve rahat bir şekilde yapmak istediklerinizi gerçekleştirebilirsiniz^18,19. Patentli Teadiola ekstresi içeren Pharmaton RLX’in etkinliği klinik çalışmalarla kanıtlanmıştır^15,16. Pharmaton RLX ile yapılan klinik çalışmada etkinlik 1 saat içinde başlamış ve gün boyu devam etmiştir. Pharmaton RLX gün içerisinde uyku hali veya sersemlik yapmaz^15,16. Günde 1 Pharmaton RLX, sabahları tercihen kahvaltıda 1 bardak su ile tüketilmelidir. 11 yaştan itibaren kullanımı uygundur²⁰.

Pharmaton RLX ile stresli günlerde kontrolü elinizde tutun!